Løgting – Parlament autonomii Wysp Owczych

Parlament Wysp Owczych to Løgting.  Nazwa wywodzi się z języka staronordyjskiego (lǫgþing był najwyższym sądem Norwegii), oznaczającego w wolnym tłumaczeniu „rzecz prawa”. Løgting nie jest jedynym „tingiem” w państwach nordyckich. Podobną nazwę noszą parlamenty: Danii (Folketing), Islandii (Althing) oraz Norwegii (Storting).

Pierwsze wzmianki o parlamencie Wysp Owczych pochodzą z Sagi Farerskiej spisanej na przełomie XII/XIII wieku. Historycy podejrzewają, że mógł on powstać już w IX wieku. Początkowo parlament nosił nazwę Althingu. Na jego forum mieli prawo wypowiadać się wszyscy wolni mieszkańcy wysp. W 1274 roku król Norwegii – Magnus VI Prawodawca – pragnąc zwiększyć swoją władzę na wyspach (w 1035 roku Wyspy Owcze stały się częścią Norwegii)  przekształcił Althing w Løgting . W nowym parlamencie zasiadało 36 wybranych przedstawicieli (po 6 z każdego okręgu wysp). Wprowadzono również urząd Fútina – Wysokiego Przedstawiciela Króla – który sprawował funkcje oskarżyciela publicznego i poborcy podatków.

Proces marginalizowania parlamentu kontynuował następca Magnusa VI – Eryk II (zwany również wrogiem księży). W 1298 roku wydał on  Seyðabrævið  (pol. List Owczy), który skodyfikował prawo na wyspie. Król akceptując pewną odrębność prawa lokalnego, odebrał jednocześnie parlamentowi uprawnienia prawodawcze. Løgting zachował jedynie władzę sądowniczą (możliwe było jednak odwołanie się do króla). 

Pomimo tych ograniczeń, już w tym okresie, parlament był zorganizowanym organem, którego funkcje, zakres działalności i demokratyczny charakter znacznie wykraczały poza standardy obowiązujące w ówczesnej Europie.

W 1380 roku Wyspy Owcze, wraz z całą Norwegią stały się częścią królestwa Danii, formalnie pozostały jednak częścią Norwegii. Aż do 1688 nie miało to wpływu na funkcjonowanie Løgtingu. W tym roku król Danii – Christian V – wydał dokument zwany Norska lóg. Zwiększał on liczbę deputowanych w parlamencie do 60, przy jednoczesnym wprowadzeniu ograniczenia kadencji. Przedstawiciele mogli być wybierani tylko raz, na roczną kadencję. Brak możliwości zdobycia doświadczenia oraz coroczna rotacja deputowanych szybko przyczyniła się do całkowitej marginalizacji parlamentu.

W 1816 roku Wyspy Owcze stały się duńskim regionem administracyjnym. Wprowadzono urząd Amtmaðura, który reprezentując króla posiadał szerokie uprawnienia do kształtowania prawa. Jednocześnie wyspy straciły swój autonomicznych charakter a Løgting został rozwiązany.

W 1852 roku na wniosek miejscowej ludności przywrócono Løgting. Jego kompetencje były jednak znikome i ograniczały się do pełnienia zadań organu doradczego. Rolę taką parlament pełnił aż do uchwalenia Aktu Autonomii Wysp Owczych w 1948 roku. Akt Autonomii dał parlamentowi możliwości uchwalania prawa w zakresie kompetencji przekazanym dokumentem.

Parlament współcześnie

Parlament Wysp Owczych liczy  33 członków  wybieranych na 4-letnią kadencję. Wiek umożliwiający kandydowanie oraz udział w głosowaniu wynosi 18 lat. Charakterystyczna dla Wysp Owczych jest wysoka frekwencja w wyborach. Udział w głosowaniu nie jest obowiązkowy, jednak w ostatnich wyborach, przeprowadzonych w 2008 roku, frekwencja wynosiła niemal 90%. 

W pracach parlamentu uczestniczy 6 stałych komisji:

•  Finansowa , wydająca opinie dotyczące ustaw Parlamentu Wysp Owczych w zakresie finansów, ekonomii, podatków i ceł,
•  Do spraw Zagranicznych , zajmująca się m.in. sprawami związanymi z obronnością, i stosunkami międzynarodowymi,
•  Do spraw Rybołówstwa i Przemysłu , zajmująca się rekomendacją takich obszarów jak rybołówstwo, przemysł, rolnictwo, ochrona środowiska, transport i komunikacja oraz zarządzaniem przemysłem surowcowym i energetycznym,
•  Do spraw Socjalnych , badająca kwestie socjalne oraz związane z rynkiem pracy oraz mieszkalnictwem,
•  Prawna , opiniująca akty prawne parlamentu dotyczące kwestii prawnych i samorządowych,
•  Do spraw Rządowych , która ma uprawnienia do sprawowania prawnej kontroli nad premierem i ministrami, tj. sprawdza on czy podejmowane przez nich decyzje są zgodne z obowiązującym prawem. Komisja może wezwać Prezesa Rady Ministrów lub ministrów w celu wyjaśnienia wszelkich szczegółów dotyczących wszelkich kwestii politycznych.

Inicjatywę ustawodawczą posiadają: premier, jego ministrowie oraz członkowie parlamentu. Pierwszym etapem procesu legislacyjnego jest ogłoszenie projektu ustawy przez speakera. Na posiedzeniu, na którym następuje ogłoszenie projekt nie jest jednak dyskutowany. Podczas kolejnej sesji parlamentu następuje pierwsze czytanie, podczas którego odbywa się ogólna dyskusja nad projektem. Deputowani mają prawo zgłaszania propozycji poprawek, które również są dyskutowane. Po pierwszym czytaniu speaker może zdecydować o przesłaniu projektu do właściwej komisji, gdzie jest on badany.

Drugie czytanie może się odbyć nie wcześniej niż trzy dni po pierwszym czytaniu. Przed rozpoczęciem dyskusji posłowie mogą zgłaszać sformalizowane propozycje poprawek, podobne prawo mają komisje badające dany projekt. Na koniec drugiego czytania odbywa się glosowanie nad projektem. Jego odrzucenie przez parlament jest ostateczne i zamyka drogę do dalszych etapów procesu legislacyjnego. Także w trzecim czytaniu, na wniosek co najmniej 4 deputowanych, istnieje możliwość zgłaszania poprawek do projektu.

Kolejnym etapem jest głosowanie nad przyjęciem bądź odrzuceniem proponowanych poprawek. Trzecie czytanie kończy glosowanie nad całym projektem. Akty prawne parlamentu zyskują moc prawną po ich zatwierdzeniu przez premiera oraz po ich publikacji w dzienniku urzędowym.

Więcej o rządzie www.logting.fo

Daniel Kowol