Malarstwo Wysp Owczych
Malarstwo jest na Wyspach Owczych zjawiskiem stosunkowo nowym, a liczba tutejszych artystów nigdy nie była duża. Z tego powodu dzieje malarstwa i jego specyfikę najłatwiej poznać przyglądając się twórcom szczególnie istotnym dla jego rozwoju.
Díðrikur á Skarvanesi
Díðrikur á Skarvanesi, znany również jako Díðrikur í Kárastovu (1802-1865), jest pierwszym znanym malarzem z Wysp Owczych. Ten mieszkający w Skarvanes na Sandoy samouk malował ptaki. Do dziś zachowało się pięć jego prac. Niels Kruse (1871-1951) z Eiði na Eysturoy był pierwszym malarzem, który tworzył pejzaże, tak charakterystyczne dla sztuki Wysp. Sztuka Krusego, którą kilkukrotnie wystawiał, dała mu źródło utrzymania.
Ci pierwsi artyści byli niemal całkowicie samoukami i nigdy nie odebrali wykształcenia w swojej dziedzinie. Zmieniło się to w latach 20. XX wieku, kiedy Sámal Joensen-Mikines i William Heinesen wyjechali na studia do Kopenhagi. Joensen-Mikines (1906-1979), inspirujący się Munchiem, Delacroix i El Greco, rozpoczął karierę udziałem w wystawie w Tórshavn w 1921 roku i był pierwszym pochodzącym z Wysp Owczych artystą który odniósł rzeczywisty sukces. Elementem łączącym początkowy, naturalistyczny etap jego twórczości z drugim, symbolicznym, był akcent kładziony na kolory i motywy. Jego prace – portrety, sceny z pogrzebów, pejzaże – charakteryzują się spokojną lub dramatyczną nastrojowością.
W tym samym czasie swoją działalność rozpoczynał William Heinesen (1900-1991), twórca wszechstronny – malarz, pisarz i kompozytor. Być może jego zamiłowanie do literatury zdecydowało o dominującej w jego pracach, tworzonych także przy pomocy techniki pastelu i kolażu, tematyce baśni i codziennego życia.
Joensen Mikines
Joensen-Mikines i Heinesen przyczynili się znacznie do rozwoju sztuki Wysp Owczych. Był to już nowy etap w rozwoju malarstwa na Wyspach. Pojawiło się kilkoro nowych artystów, którzy swoim osobistym stylem wywarli piętno na obrazie tej sztuki. Ruth Smith (1913-1958), kolorystka, rysowniczka, odebrała wykształcenie w Kopenhadze, gdzie przez pewien czas mieszkała. Resztę życia spędziła na Wyspach Owczych. Jej obrazy wpisują się w nurt realizmu, a dostrzec w nich możemy także echa impresjonistyczne. Jej pejzaże i portrety, wyróżniające się głębokim wyczuciem koloru, należą do najwyżej ocenianych prac malarstwa Wysp Owczych.
Ingálvur av Reyni
Ingálvur av Reyni inspirowany takimi francuskimi twórcami jak Cézanne i Matisse, w swoich śmiałych pracach zawarł elementy kubizmu, suprematyzmu i ekspresjonizmu. Jego styl ewoluował od naturalizmu, poprzez impresjonizm, w stronę abstrakcjonizmu. Temat natury, szeroko obecny w malarstwie innych artystów, Reyni potraktował jako punkt wyjścia do skupienia się nad eksperymentem z formą i kolorem. W jego twórczości można wyróżnić przypadający na lata 40. i 50. okres kubistyczny, kolejne dekady oznaczały natomiast zwrot ku formom abstrakcyjnym, gdzie artysta mistrzowsko odnalazł się wśród kolorów i rytmów. Jego styl wywarł istotny wpływ na sztukę Wysp Owczych.
Sztuka artystów urodzonych w połowie XX wieku i później charakteryzuje się kilkoma wspólnym elementami. Natura i krajobraz to popularne motywy w ich twórczości, co może świadczyć sile młodej przecież lokalnej tradycji. Różnorodność i swoboda w traktowaniu tego oraz innych tematów wskazują jednak na oryginalność twórców. Odważne eksperymenty z formą i kolorem pozwalają im na zaznaczenie własnej indywidualności. Warto wymienić takie nazwiska jak Zacharias Heinesen, Amariel Norðoy, Tróndur Patursson, a w młodszym pokoleniu Hanni Bjartalíð. W sztuce większości artystów widoczne są motywy zaczerpnięte z przyrody, choć bardzo często stanowią jedynie luźną inspirację, pozwalającą twórcom na odważne kroki w stronę abstrakcjonizmu. Coraz częściej pojawiają się też inne motywy, w tym ludzie, traktowani nieraz z przymrużeniem oka.
Typowa dla malarstwa Wysp Owczych popularność takich elementów jak powszechne inspiracje naturą, nacisk na oryginalne wykorzystanie koloru, a jednocześnie chęć eksperymentowania stanowią o specyfice tej sztuki. Pomimo faktu, że malarstwo rozwija na Wyspach od niedawna, artyści potrafili stworzyć swój styl, charakteryzujący się wykorzystaniem podobnej tematyki i elementów, pozwalający im na zaprezentowanie swojej oryginalności. Charakter Wysp Owczych, ich izolacja, niewielka liczba ludności i natura wywarły niewątpliwy wpływ na rozwoju sztuki. Współcześnie artyści obawiają się, że podobne czynniki mogą odcisnąć negatywne piętno na twórczości artystycznej. Ich obawy mogą być jednak nieuzasadnione, ponieważ malarstwo Wysp nadal się rozwija, a liczba artystów jest większa niż dawniej.
Galeria obrazów
źródło: Faroe Islands Art Museum (www.art.fo)
Łukasz Łach